Liturgia Wielkiej Soboty 2018
Dzień ten jest czasem oczekiwania i żałobnej ciszy po wielkopiątkowym pogrzebie Jezusa. Do Niego to odnoszą się słowa proroka Izajasza, spisane ok. 800 lat przed wydarzeniami paschalnymi: „Po udręce i sądzie został usunięty; a kto się przejmuje Jego losem? Tak, zgładzono go z krainy żyjących, grób mu wyznaczono między bezbożnymi” (Iz 53, 8-9).
Kościół trwa cały dzień na adoracji Najświętszego Sakramentu, ustawionym w tzw. Grobie Pańskim, symbolizującym miejsce spoczynku ciała Zbawiciela. Tradycyjnie nie sprawuje się Eucharystii oraz sakramentów (poza spowiedzią i namaszczeniem chorych). W Polsce jest to także dzień błogosławienia pokarmów na stół wielkanocny. Wielka Sobota jest dniem, w którym nie odprawia się Eucharystii.
Wigilia Paschalna
Główną celebracją Triduum Paschalnego, jak i całego roku liturgicznego, jest wieczorna (lub nocna) Wigilia Paschalna; najbardziej uroczysta liturgia w całym Kościele, przynależąca już z natury do Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego. Ze swej istoty jest ona nocnym czuwaniem (vigilare – czuwać) na cześć Pana, nawiązującym do wyjścia Izraelitów z niewoli egipskiej. Wszystko po to, aby uświadomić sobie, iż jest to największe wydarzenie nie tylko w czasie świąt paschalnych – ale w całej historii ludzkości. To wydarzenie na naszych oczach urzeczywistni się, odżyje – wydarzy się na nowo w tą niezwykłą noc, zwłaszcza poprzez dwa sakramenty: chrzest oraz eucharystię. Liturgia ta pełna jest symboli; żyje symbolami i dzięki nim przekazuje nam prawdę o Nowym Życiu.
Rozpoczęcie Wigilii Paschalnej odbywa sie po zapadnięciu zmroku. Celebrację rozpoczyna się przy zgaszonym świetle. Ma to podkreślić wymowę Wigilii; czuwania nocnego, a także wyrazistości symbolu światła, które rozświetli mroki naszych serc, a którym jest sam Chrystus.
W prezbiterium ustawia się figurę zmartwychwstałego, zasłania się płótnem figurę ciała Jezusa w Bożym Grobie, krzyż procesyjny ozdabia się czerwoną stułą. Całą liturgię Wigilii Paschalnej odprawia się w białych szatach liturgicznych.
Wigilia Paschalna składa się z:
- Liturgii Światła (Światło)
- Liturgii Słowa Bożego (Słowo)
- Liturgii Chrzcielnej (Woda)
- Liturgii Eucharystycznej (Uczta)
- Procesji rezurekcyjnej (Świadectwo)
Liturgia Światła (Światło), zwana lucernarium nawiązuje do symbolu światła rozpoczyna się po zmroku. Najpierw, przed kościołem lub w jego drzwiach zapala się ognisko, z którego ogień się święci (od X w.). Światło wnoszone do świątyni symbolizuje zmartwychwstałego Chrystusa, który jest Światłością Świata. Następnie ozdabia się ziarnami kadzidła wielką, woskową świecę – paschał, który symbolizuje Chrystusa. Kreśli się na niej także krzyż, cyfry bieżącego roku (od Piusa XII) oraz greckie litery: A-lfa i O-mega i zapala od poświęconego ognia. Procesja światła uroczyście wnosi światło Nowego Życia do świątyni, ale także do naszych serc. Kapłan wnosi je do kościoła, zatrzymując się w trzech stacjach; za każdym razem lud wyraża swoją wdzięczność za dar oświetlenia drogi do zbawienia. Gdy zapalone zostają już wszystkie światła w świątyni, paschał umieszcza się przy ołtarzu. Tam następuje bardzo podniosła chwila: kapłan lub diakon wykonuje dziękczynno-uwielbieniowy hymn Exsultet – uroczyste orędzie wielkanocne, w którym zawiera się cała teologiczna symbolika paschału, jak i całej Wigilii Paschalnej oraz tajemnicy zmartwychwstania. Wierni trzymają zapalone świece na znak, iż przyjmują światło zbawienia, przyniesione przez Chrystusa.
Liturgia Słowa Wigilii Paschalnej przewiduje do dziewięciu czytań (7 ze Starego Testamentu; 2: Epistoła i Ewangelia, z Nowego Testamentu). Można jednak zmniejszyć ilość czytań; nie można pominąć czytania z Księgi Wyjścia (Wj 14) o wyjściu Narodu Wybranego z Egiptu, epistoły oraz ewangelii o zmartwychwstaniu Chrystusa.
Po Liturgii Słowa kapłan wypowiada słowa wprowadzenia, śpiewana jest Litania do Wszystkich Świętych. Potem następuje uroczysta modlitwa poświęcenia wody w formie prefacji, która wyraża teologię i chrześcijańską symbolikę wody. Następnie celebrans wraz z diakonami zanurza w wodzie chrzcielnej paschał, przyniesiony w procesji. Zanurzenie to oddaje prawdę, iż chrzest jest sakramentem, w którym wraz z Chrystusem umieramy (zanurzamy się) i powstajemy – wynurzamy się do nowego życia, przez dokonujące się zmartwychwstanie. Następnie następuje odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych. Wierni z zapalonymi świecami odnawiają przyrzeczenia, które ich rodzice złożyli w czasie chrztu. Celebrans, zanurzywszy z nowo poświęconego źródła wody chrzcielnej, kropi zgromadzenie liturgiczne. Liturgia Eucharystyczna Wigilii Paschalnej przebiega tak jak podczas każdej Mszy świętej.
